“Мяне абараняў цэлы аўтобус украінскіх жанчын”. Гісторыя Арцёма пра яго другія ўцёкі
Тысячам беларусаў, якія былі вымушаны ўцякаць ад рэпрэсій рэжыму Лукашэнкі і знайшлі новы дом ва Украіне, праз вайну давялося стаць уцекачамі ў другі раз. Многія з іх знайшлі прытулак у Польшчы. Сумесна з ініцыятывай August2020 мы расказваем гісторыі такіх падвойных уцекачоў.
Арцём (імя зменена) прызнаецца, што баіцца падрабязна расказваць, што пацягнула за сабой яго ад’езд з Беларусі. Ён толькі згадвае, што займаўся квір-актывізмам.
– У апошнія месяцы ў Мінску не адчуваў сябе ў бяспецы, эмацыйны стан быў вельмі дрэнны. Пасля затрымання сваіх сяброў і ператрусу ў кватэры, у якой я жыў, вырашыў пераехаць у Кіеў. Вядома, я сумаваў і сумаваў па Мінску, але гэта было непараўнальна са стрэсам, які я адчуваў у апошнія месяцы ў Беларусі, калі адчуванні асабістай небяспекі перапляліся з праблемамі ў асабістых адносінах. У параўнанні з тымі месяцамі перад ад’ездам усё жыццё ва Украіне была ціхамірным і лёгкім. Часам я нават жартаваў: “Дзякуй мусарам, што спынілі мае пакуты і прымусілі пераехаць”.
– Адаптавацца ва Украіне было не вельмі складана. Дзякуючы знаёмым, знайшоў жыллё, было кола зносін, сувязі з мясцовай супольнасцю праз людзей, якія раней за мяне прыехалі з Беларусі, я лёгка ўліўся ў мясцовы актывізм, не было занадта вялікага «трэння» і эмігранцкай дэпрэсіі.
Арцём жыў у Кіеве паўгода. Узгадвае, што рыхтаваўся да вайны. Навіны пра бамбардзіроўкі ён сустрэў у адносна бяспечным Львове:
– Я думаў, што вайна пачнецца 15 лютага, таму 14 узяў рэчы, якія мог знесці, і з’ехаў з Кіева ў Львоў. Калі мяне а пятай ранку 24 лютага разбудзіў сябар і сказаў хутчэй эвакуявацца ў Варшаву, я нават раззлаваўся, таму што ў думках лічыў, што вайна пачалася два дні таму, калі страляніна ў Данецку стала больш актыўнай. Праз паўгадзіны я ўсё ж крыху захваляваўся, купіў квіткі і проста ўвесь дзень сядзеў у чатах, шукаў інфармацыю для сяброў, як з’ехаць з Украіны.
– У Львове я не моцна баяўся за сваё жыццё, і адчуваў, што мне хутчэй трэба дапамагчы іншым, чым уцякаць самому. У канцы дня ў мяне трэсліся рукі ад напругі, на наступны дзень я заняўся ўласным ад’ездам. Вайна не была для мяне раптоўнай, але аказалася вялікім стрэсам.
Арцём распавядае, што дабрацца да Варшавы аказалася не так лёгка, як ён думаў:
– Я адчуваў сябе дурнем, бо не мог выбрацца са Львова. 25 лютага на мяне нагналі панікі мае сябры, угаварылі паехаць аўтаспынам да мяжы. Пасля мы ўсю ноч дабіраліся пешшу да прапускнога пункта. Я ішоў у кампаніі нігерыйскай сям’і, спрабаваў іх неяк падбадзёрыць, таму што яны былі вельмі напалоханыя, зусім дэзарыентаваныя і не разумелі, што адбываецца.
– Калі я дайшоў да мяжы а 7 раніцы, нікога не пускалі: раз на гадзіну забіралі аўтобус з жанчынамі і маленькімі дзецьмі. Прастаяў на прапускным пункце да 4 вечара, да таго часу я правёў двое содняў на вуліцы, жудасна змёрз і стаміўся. Вырашыў вярнуцца ў Львоў, каб паспрабаваць перасячы мяжу 27 на аўтобусе.
– У аўтобусе было цесна, але, прынамсі, не холадна. Фізічна адчуваў сябе дрэнна, бо да гэтага два дні хадзіў з 30-кілаграмовымі торбамі, не спаў і не еў. Усю дарогу ванітаваў. Спаў на падлозе, бо па дарозе мы падбіралі жанчын, і я саступіў месца. Мне далі пакуначак для ванітаў, спрабавалі пакарміць. Я крыху напружваўся, калі бралі пашпарты на праверку, бо я ж з Беларусі, і ўсё такое… Але мяне абараняў цэлы аўтобус украінскіх жанчын: “Ён жа хлопчык! Чаго вы там у яго гэты пашпарт глядзіце!” А яшчэ ў аўтобусе быў сабака, з якім я ўвесь час абдымаўся.
У Варшаве першыя тры месяцы Арцём жыў на “ўпісках”:
– Паспеў пажыць у 8 розных кватэрах. Сябры дапамагалі мне знайсці працу і фінансавую падтрымку. Я ўключаўся ў валанцёрства, адчуваў сябе важным і патрэбным, усю сваю трывогу мог скіраваць у дзеянні, і ўвесну мне было камфортна.
– Улетку было горш, бо валанцёрства скончылася, з’явіўся час на думкі. Я пачаў усведамляць, што ў Варшаве жыць значна складаней, чым у Кіеве: незразумелая мова, трэба ў тры разы больш плаціць за кватэру. Увесь час адчуваў сябе тупым эмігрантам, які не мог нічога растлумачыць. Сябры дапамаглі знайсці псіхатэрапеўта.
– Пакрысе я паляпшаў свае жыллёвыя ўмовы: цяпер знаходжуся на больш прыемнай стадыі бытавога камфорту, чым раней. Разабраўся з легалізацыяй: падаўся на ВНЖ, купіў страхоўку, атрымаў Pesel (лічбавы код для ідэнтыфікацыі фізічных асоб).
Арцём прызнаецца, што цяпер імкнецца не чытаць навіны, каб дадаткова сябе не траўмаваць:
– Я адчуваю здранцвенне ад жахаў, якія робяцца ў Беларусі. Не засталося ніякіх эмоцый з-за навін: я не сумую і не плачу, проста адчуваю слабы ныючы боль.
– Не думаю, што я хутка вярнуся ў Беларусь. Мне, вядома, хацелася б, але я не раблю планаў, каб дарма не спадзявацца.